Een echtscheiding wordt altijd uitgesproken door de rechter. Je hebt altijd een advocaat nodig voor de procedure bij de rechtbank. Hoe de procedure verloopt is afhankelijk van de vraag of er voorafgaand aan de procedure al afspraken zijn gemaakt tussen de partners, die zijn vastgelegd in een convenant (en een ouderschapsplan).
Gemeenschappelijk
Is er, bijvoorbeeld na mediation, een convenant gemaakt, dan dient de advocaat een verzoekschrift in namens beide partners. De procedure verloopt dan helemaal schriftelijk, je hoeft niet naar de rechtbank. De rechter spreekt de echtscheiding uit in een beschikking. Nadat jullie allebei hebben bevestigd de echtscheiding definitief te willen maken (door het tekenen van een akte van berusting), wordt de beschikking ingeschreven in het huwelijksregister van de plaats waar je getrouwd bent. Daarna is de echtscheiding definitief.
Eenzijdig
Als de partners het niet eens kunnen worden over de gevolgen van de echtscheiding, dan kan een van de partners eenzijdig een verzoekschrift indienen. In het verzoekschrift staan de wensen van de verzoekende partij over de gevolgen van de echtscheiding. Naast het verzoek om de echtscheiding uit te spreken, kunnen die verzoeken (nevenvoorzieningen) bijvoorbeeld gaan over alimentatie en het verdelen van de gemeenschap van goederen of de afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden.
Het verzoekschrift wordt door een deurwaarder aan de andere partner (partij) uitgereikt (betekend) en de andere partij kan – met een eigen advocaat – een reactie sturen naar de rechter (een verweerschrift). Het is dan ook mogelijk om eigen verzoeken (zelfstandige tegenverzoeken) in te dienen.
Voorlopige voorzieningen
Omdat een eenzijdige procedure vaak lang duurt, kan het soms nodig zijn dat de rechter alvast een voorlopige regeling treft (een voorlopige voorziening) over bijvoorbeeld het gebruik van de woning, de zorgverdeling voor de kinderen en alimentatie.
De zitting
Na de schriftelijke rondes, volgt een mondelinge behandeling (zitting) op de rechtbank, waarbij beide partijen samen met hun advocaten hun verzoeken over en weer kunnen toelichten en de rechter vragen kan stellen aan de partijen. Vaak wordt zo’n zitting ook gebruikt om te kijken of de partijen er toch samen uit kunnen komen. Een akkoord (schikking) wordt dan opgenomen in de beslissing van de rechter (de beschikking). De rechter neemt beslissingen over de punten waar de partijen het niet over eens zijn.
Inschrijving in het huwelijksregister
De beschikking betekent nog niet de definitieve echtscheiding. De partijen kunnen tot 3 maanden na de beschikking in hoger beroep gaan tegen de beslissingen van de rechter, waar zij het niet mee eens zijn. Zijn zij het wel eens, dan kunnen zij allebei een verklaring tekenen (akte van berusting) dat zij berusten in de beschikking. De beschikking kan daarna worden ingeschreven in het huwelijksregister van de huwelijksgemeente en daarna is de echtscheiding definitief.
