Een scheiding betekent vaak een grote verandering op financieel gebied. Dit brengt bij de scheidende partijen grote onzekerheden met zich mee. In grote lijnen zijn er drie financiële aandachtspunten, waarover bij een scheiding regelingen getroffen moeten worden: het toekomstige inkomen (alimentatie), de bezittingen en schulden en het pensioen.
Inkomen
Na een scheiding kan het besteedbare inkomen behoorlijk omlaag gaan. Een vuistregel is dat het hebben van twee huishoudens zo’n 20 procent meer kost dan bij elkaar wonen onder een dak. Een herverdeling van de inkomens kan plaatsvinden doordat de meest verdienende partner aan de minst verdienende partner alimentatie betaalt. Kinderalimentatie is relevant als er kinderen onder 21 jaar zijn. Bij echtscheidingen en ontbindingen van geregistreerd partnerschappen is het recht op partneralimentatie wettelijk geregeld. Bij samenwoners kunnen hierover afspraken zijn gemaakt in de samenlevingsovereenkomst.
Ouders met minderjarige kinderen ontvangen na een echtscheiding toeslagen van de overheid.
De kinderbijslag blijft gehandhaafd. Een aandachtspunt is dat de aanvrager soms gewijzigd moet worden. Dit kan geregeld worden via de Sociale Verzekeringsbank.
De belangrijkste aanvullende bijdrage voor gescheiden ouders is het kindgebonden budget, waarbij met name de ‘alleenstaande-ouderkop’ voor alleenstaande ouders een forse bijdrage levert om de kosten van de kinderen te kunnen betalen. Het kindgebonden budget is inkomens- en vermogensafhankelijk en kan worden aangevraagd bij de Belastingdienst door de ouder die de kinderbijslag ontvangt. Bij een co-ouderschap kunnen de ouders kiezen hoe zij het kindgebonden budget verdelen.
Werkende ouders met kinderen jonger dan 12 jaar kunnen daarnaast recht hebben op inkomensafhankelijke combinatiekorting en kinderopvangtoeslag.
Heeft u na de scheiding onvoldoende eigen inkomsten, dan komt u wellicht in aanmerking voor een bijstandsuitkering. De gemeente, die de bijstandsuitkering verstrekt, houdt rekening met de partneralimentatie die de ex-partner betaalt.
Na de scheiding kunnen de huur- en zorgtoeslag veranderen. Op de website van de Belastingdienst kunt u een proefberekeningmaken voor uw nieuwe situatie.
Vanaf wanneer?
In het algemeen heeft u bij een scheiding recht op de toeslagen en kortingen vanaf de datum waarop uw fiscaal partnerschap is geëindigd. Hiervoor moet aan twee voorwaarden zijn voldaan:
- Het verzoekschrift tot echtscheiding moet zijn ingediend
- U moet allebei op een apart adres zijn ingeschreven in de basisregistratie personen.
Bezittingen en schulden
Bij de scheiding moeten de gemeenschappelijke bezittingen verdeeld worden. U kunt daarbij denken aan de inboedel van uw woning, banktegoeden en de auto. Schulden van u samen, zoals bijvoorbeeld de hypotheek of schulden aan postorderbedrijven, moet u samen blijven betalen. U kunt wel onderling afspraken maken wie de schulden voor zijn of haar rekening neemt, maar een schuldeiser hoeft daar geen rekening mee houden. Het is belangrijk om hierover met elkaar goede afspraken te maken, bijvoorbeeld in mediation. Komt u er samen niet uit, dan kunt u naar de rechter om een beslissing hierover te laten nemen.
Bent u na 1 januari 2018 in gemeenschap van goederen getrouwd of is er sprake van huwelijkse voorwaarden, dan zijn bezittingen en schulden die vóór het huwelijk zijn ontstaan bij een van de twee partners meestal privé van die echtgenoot. Erfenissen en schenkingen die tijdens het huwelijk verkregen zijn, blijven meestal ook privé van de betreffende partner. In huwelijkse voorwaarden kunnen allerlei afspraken staan. Vaak wordt daarin afgesproken dat (bepaalde) bezittingen en schulden die tijdens het huwelijk ontstaan, privé blijven. Soms staat er in de huwelijkse voorwaarden een verrekenbeding. Bij de echtscheiding worden hierover ook regelingen getroffen.
Pensioen
Veel werknemers bouwen via hun werkgever pensioen op. Bij de echtscheiding heeft u recht op een deel van elkaars ouderdomspensioen. Volgens de wet heeft u standaard recht op de helft van het ouderdomspensioen dat de ander heeft opgebouwd tijdens het huwelijk. De hoofdregel van de huidige wet is de standaardverevening. Daarbij krijgt u uw deel van het ouderdomspensioen als de ander pensioengerechtigd wordt. De regering heeft voorgesteld om conversie de hoofdregel te maken. U krijgt volgens dit wetsvoorstel bij echtscheidingen die plaatsvinden vanaf 2021 een zelfstandig recht op uw aandeel in het ouderdomspensioen van de andere partner.
Let op: u moet het recht op verevening binnen twee jaar na de echtscheiding aanvragen. Hiervoor gebruikt u het mededelingsformulier van de overheid.
Soms is er ook sprake van opgebouwd partnerpensioen (nabestaandenpensioen). Op basis van de Pensioenwet blijft het gespaarde bedrag standaard gereserveerd voor de ex-partner. Bij conversie kan het partnerpensioen ook worden meegenomen in de regeling.
In mediation kunt u hierover specifieke afspraken maken voor uw situatie.